Πρόεδρος και συντονιστής του συμβουλίου της European Board Examination in ORL-H&N Surgery
Ο θεσμός των Ευρωπαϊκών εξετάσεων για το δίπλωμα της ΩΡΛ έκλεισε αισίως την τριετία. Μέχρι στιγμής έχουν διεξαχθεί τρεις γραπτές εξετάσεις και δύο προφορικές (πίνακας 1). Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι εδραιώνεται και αναπτύσσεται ο θεσμός των εξετάσεων και ευχόμαστε να διαδραματίσει τον ρόλο που στοχεύσαμε όταν τον δημιουργήσαμε. Υπενθυμίζω τους στόχους δημιουργίας και ύπαρξης του θεσμού:
Η εδραίωση και κατοχύρωση της ειδικότητας μας, μια και αντίστοιχες εξετάσεις έχουν όλες οι άλλες ιατρικές ειδικότητες και μάλιστα αρκετές για διάστημα πέραν της δεκαετίας (πίνακας 2).
Η προσπάθεια δημιουργίας κάποιας ελάχιστης βάσης επιπέδου γνώσης της ειδικότητας ώστε να οριοθετηθεί το μέσο απαιτούμενο επίπεδο για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Η διασφάλιση ότι ο εργαζόμενος ΩΡΛ στις χώρες της Ευρώπης έχει αντικειμενικά αποδείξει ότι έχει ένα ικανοποιητικό επίπεδο επάρκειας της ειδικότητας, ειδικά όταν έχει νομοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση η ελεύθερη διακίνηση εργατικού δυναμικού.
Η συμβολή στην προσπάθεια βελτίωσης του επιπέδου παρεχόμενης εκπαίδευσης σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, μια και αποδεδειγμένα υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ των χωρών της Ευρώπης τόσο στη διάρκεια, όσο και στην ποιότητα παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Δεν έχει στόχο την αντικατάσταση των εθνικών εξετάσεων όπου υπάρχουν, αλλά την προσπάθεια αποδοχής της Ευρωπαϊκής εξέτασης ως απαραίτητης στις χώρες που δεν έχουν θεσμοθετημένη τελική εξέταση μετά το πέρας της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην ειδικότητα.
Η αποδοχή από όσο το δυνατό περισσότερες χώρες ως ισοδυνάμου με τις εθνικές εξετάσεις.
Η ενθάρρυνση πολλών χωρών στη χρήση του log book, που θεωρείται προαπαιτούμενο για τη συμμετοχή στις ευρωπαϊκές εξετάσεις.
Στοιχεία από τις προηγηθείσες εξετάσεις.
Η πρώτη γραπτή εξέταση έγινε στο Mannheim, Γερμανία το 2009 και είχε 72 υποψήφιους, η δεύτερη στην Pamplona, Ισπανία το 2010 και είχε 54 υποψήφιους και η τρίτη στη Barcelona, Ισπανία το 2011 και είχε 122 υποψήφιους.
Η πρώτη προφορική εξέταση έγινε στη Βιέννη, Αυστρία το 2010 και προσήλθαν 82 υποψήφιοι. Η δεύτερη προφορική έγινε το Νοέμβριο του 2011 στη Βιέννη με 104 υποψηφίους.
Το ποσοστό αποτυχόντων σε κάθε εξέταση φαίνεται στον πίνακα 3.
Ενδιαφέρον έχει να εξεταστεί η χώρα προέλευσης των υποψηφίων. Από τον πίνακα 4 φαίνεται ότι υπάρχει ενδιαφέρον από χώρες όλης της υφηλίου. Το ποσοστό των υποψηφίων από χώρες τις Ευρώπης είναι περίπου 32%. Το μεγαλύτερο ποσοστό προέρχεται από χώρες της μέσης ανατολής. Να σημειωθεί ότι ένα σημαντικό ποσοστό των υποψηφίων, ενώ προέρχεται από χώρες εκτός Ευρώπης, έχει εκπαιδευθεί στην ειδικότητα σε χώρες τις Ευρώπης.
Οι γραπτές εξετάσεις περιλαμβάνουν 100 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής κατανεμημένες σε αντίστοιχα ποσοστά από όλες τις ενότητες-υποειδικότητες της ΩΡΛ. Ελέγχονται όλες από την επιτροπή των εξετάσεων αναλυτικά και επιλέγονται τυχαία, λίγο πριν τη διενέργεια των εξετάσεων από τη λίμνη θεμάτων που έχει δημιουργηθεί και συνεχώς εμπλουτίζεται.
Στο τέλος της κάθε εξέτασης ακολουθείται η Angoff procedure (διαδικασία που επιλέγει εκείνη τη χρονική στιγμή με αντικειμενικά κριτήρια τη βάση για να περάσει κανείς τις εξετάσεις) από τα μέλη της επιτροπής εξετάσεων για να καθοριστεί η βάση επιτυχίας. Τα αποτελέσματα των διαγωνιζομένων περνιούνται από ειδικό πρόγραμμα επεξεργασίας και οι τυχόν άστοχες ερωτήσεις που προκύπτουν από την επεξεργασία, απορρίπτονται και δεν υπολογίζονται.
Οι προφορικές εξετάσεις γίνονται από ομάδα 36 εξεταστών, 2 supervisors, 8 administrators και 4 consultants. Ο κάθε υποψήφιος εξετάζεται μόνος του από 6 εξεταστές. Οι εξεταστές είναι ανά 2 σε κάθε τραπέζι εξέτασης και διαπραγματεύονται ερωτήσεις μιας ενότητας της ειδικότητας (ωτολογία-ακουολογία-νευροωτολογία, ρινολογία και χειρουργική κεφαλής τραχήλου-πλαστική προσώπου). Οι ερωτήσεις είναι ίδιες σε κάθε εξεταζόμενο. Την προηγούμενη μέρα των εξετάσεων οι εξεταστές συμμετέχουν σε μία διαδικασία εναρμόνισης των απαιτήσεων για τους εξεταζόμενους. Στη διαδικασία αυτή ενημερώνονται για τις ερωτήσεις που θα τεθούν και αποφασίζεται το επίπεδο των απαντήσεων που θεωρείται ότι είναι απαραίτητο για να περάσει τις εξετάσεις ο υποψήφιος. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι το επίπεδο των απαιτήσεων είναι ίδιο από όλους τους εξεταστές. Οι εξεταστές υποχρεούνται να αιτιολογήσουν την απόρριψη ενός υποψηφίου, σημειώνοντας γραπτά τους λόγους για τους οποίους θεώρησαν ανεπαρκείς τις απαντήσεις του υποψηφίου.
Υπάρχουν 4 διαβαθμίσεις βαθμολογίας:
Πολύ καλός
Ικανός να περάσει
Οριακά ανεπαρκής
Ανεπαρκής
Οι δύο εξεταστές της κάθε μιας από τις εξεταστικές τράπεζες πρέπει να συμφωνήσουν σε μία κοινή βαθμολογία. Εξεταζόμενος με μία βαθμολογία «ανεπαρκής» ή δύο «οριακά ανεπαρκής» απορρίπτεται.
Ο εξεταζόμενος φέρει έναν αριθμό και οι εξεταστές δεν γνωρίζουν ούτε το όνομά του, ούτε τη χώρα προέλευσης ή εκπαίδευσής του, ώστε να εξασφαλιστεί το αδιάβλητο της εξέτασης.
Στην τελευταία προφορική εξέταση, το Νοέμβριο του 2011, έγινε αξιολόγηση της εξεταστικής διαδικασίας από εξωτερικό αξιολογητή, που κλήθηκε από το κεντρικό συμβούλιο της UEMS στις Βρυξέλλες. Το αποτέλεσμα της αξιολόγησης ήταν ιδιαίτερα κολακευτικό και οι Ευρωπαϊκές εξετάσεις της ειδικότητάς μας θεωρούνται πλέον πιστοποιημένες.
ΣΚΕΨΕΙΣ-ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία των εξετάσεων τα τελευταία τρία χρόνια προέκυψαν κάποιες διαπιστώσεις και συμπεράσματα που παρατίθενται παρακάτω.
Το μέσο επίπεδο γνώσεων και επάρκειας των εξεταζομένων υποψηφίων είναι υψηλό. Αυτό αποδεικνύεται και από το χαμηλό ποσοστό αποτυχόντων (10-21%). Αιτιολογείται βέβαια από το γεγονός ότι οι δηλώνοντες προαιρετικά συμμετοχή στη διαδικασία των εξετάσεων είναι διαβασμένοι ή και έχουν εκπαιδευτεί επαρκώς. Επίσης είναι οι συνάδελφοι που έχουν στόχο την καριέρα ή την αποφασιστικότητα να εργαστούν σε ένα κέντρο υψηλών απαιτήσεων και θέλουν να διεκδικήσουν ένα διαβατήριο που να πιστοποιεί αντικειμενικά την επάρκειά τους.
Οι περισσότεροι υποψήφιοι προέρχονται από χώρες εκτός της Ευρώπης, συγκεκριμένα τα 2/3 των υποψηφίων. Αυτό οφείλεται στο ότι στις περισσότερες χώρες τις Ευρώπης, όχι όμως σε όλες, υπάρχει επαρκής και αναγνωρισμένη εξεταστική διαδικασία για τη λήψη του τίτλου της ειδικότητας, επομένως δεν θεωρείται αναγκαίο για τον μέσο γιατρό-κάτοικο της Ευρώπης να υποστεί μία επιπλέον διαδικασία πιστοποίησης.
Ο τόπος διεξαγωγής των εξετάσεων επηρεάζει τον βαθμό προσέλευσης υποψηφίων. Πόλεις δυσπροσπέλαστες, που απαιτούν 3 αεροπορικές πτήσεις για τους υποψηφίους εκτός της κεντρικής Ευρώπης, αυξάνουν δραματικά το κόστος που επιβαρύνει τον υποψήφιο και λειτουργούν αποτρεπτικά για την προσέλευση υποψηφίων.
Έχει νόημα η ύπαρξη αυτών των εξετάσεων?
Αδιαμφισβήτητα ναι.
Η ύπαρξη, η δημοφιλία και η εδραίωσή τους σε άλλες ειδικότητες όπως η αναισθησιολογία, η ουρολογία και άλλες εδώ και πολλά χρόνια, το επιβεβαιώνει.
Η εναρμόνιση προς το καλύτερο των εκπαιδευτικών συστημάτων μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών που προκύπτει ως απόρροια από τη διαδικασία των εξετάσεων, μόνο οφέλη προσφέρει.
Η ύπαρξη μιας οργανωμένης και αξιόπιστης πρότασης στο θέμα των εξετάσεων στην ειδικότητά μας σε επίπεδο Ευρώπης είναι επιβεβλημένη, αν πιστεύουμε στην ανάγκη ύπαρξης μιας Ενωμένης Ευρώπης. Η εποχή των μοντέλων των κλειστών εθνικών-οικονομικών-πολιτισμικών-θρησκευτικών κοινωνιών κατά τη γνώμη μου έχει παρέλθει οριστικά. Μένει μόνο το να διαχειριστούμε σωστά την πολυπολιτισμικότητα και το άνοιγμα των συνόρων στη γνώση και στην εργασία και να κάνουμε ενέργειες που συμβάλουν θετικά στο επίπεδο των γιατρών που παράγονται και επομένως των υπηρεσιών υγείας που προσφέρουμε στους συμπολίτες μας.
Προτείνουμε σας πρώτα μέτρα ισχυροποίησης των Ευρωπαϊκών εξετάσεων για την ειδικότητά μας την αναγνώριση σε εθνικό επίπεδο στην κάθε Ευρωπαϊκή χώρα ως ισότιμης εξέτασης με την εθνική και την αξιολόγησή της ως σημαντικό προσόν για την κατάληψη μίας θέσης σε νοσοκομείο ή αλλού.
Επιμύθιο
Στην τελευταία συνάντηση των μελών της επιτροπής των Ευρωπαικών εξετάσεων μου ανατέθηκε ο ρόλος του προέδρου των εξετάσεων. Η θέση αυτή είναι ιδιαίτερα τιμητική αλλά και απαιτητική. Το εκλαμβάνω ως μία τιμή για τη χώρα μας και αισθάνομαι το βάρος των ευθυνών μου, μια και θεωρώ ότι εκπροσωπώ την χώρα στο ρόλο αυτό και θα κάνω ότι είναι δυνατό από την πλευρά μου για να ανταποκριθώ επάξια.
Πίνακας 1.
Τόπος και χρόνος διεξαγωγής Ευρωπαϊκών εξετάσεων στην ΩΡΛ
Γραπτές εξετάσεις Αριθμός υποψηφίων
2009 Ιούνιος, Μάνχαιμ 79
2010 Μάιος, Παμπλόνα 52
2011 Ιούλιος, Βαρκελώνη 122
Προφορικές εξετάσεις Αριθμός υποψηφίων
2010 Σεπτέμβριος, Βιέννη 82
2011 Νοέμβριος, Βιέννη 104
Πίνακας 2.
Ιατρικές ειδικότητες που έχουν θεσμοθετήσει Ευρωπαϊκές εξετάσεις ειδικότητας
1. Anesthesiology
2. Dermatology & Venereology
3. Intensive Care
4. Internal Medicine
5. Neurosurgery
6. Nuclear Medicine
7. Ophthalmology
8. Oral and Maxillofacial Surgery
9. Orthopaedics and Traumatology
10. Pathology
11. Pediatric Surgery
12. Plastic Surgery
13. Urology
14. Vascular Surgery
15. Allergology and Clinical Immunology
16. Respiratory Medicine
17. Thoracic and Cardiovascular Surgery
18. ORL-H&N surgery
19. Neurology
Πίνακας 3.
Ποσοστό αποτυχίας στις Ευρωπαϊκές εξετάσεις
Γραπτές εξετάσεις
2009 14%
2010 10%
2011 16%
Προφορικές εξετάσεις
2010 10%
2011 21%
Πίνακας 4.
Χώρες προέλευσης υποψηφίων για τις Ευρωπαϊκές εξετάσεις στην ΩΡΛ
Συρία
Αίγυπτος
Ιράκ
Ενωμένα Εμιράτα
Γερμανία
Ελλάδα
Γερμανία
Μεγάλη Βρετανία
Καναδάς
Νέα Ζηλανδία
Σαουδική Αραβία
Ισπανία
Τουρκία
Ινδία
Λίβανος
Ιορδανία
Κολομβία
Ιράν
Μεξικό
Μαλαισία
Ολλανδία
Σουηδία
Λετονία
Ρουμανία